Dominee Jerrit
Wachten en waken
17 december 2024
Heb jij goede hoop voor de wereld? Ben je een optimist, of eerder een pessimist? Is jouw hoop volledig afhankelijk van hoe de dingen lopen in de wereld, in jouw leven, of is er ook zoiets als hoop voorbij de veranderende omstandigheden?
Elk goed feest vraagt om voorbereiding. Zo geldt dat ook voor Kerst. De voorbereidingstijd van Kerst noemen we Advent en dat betekent: “God komt naar ons toe.” Met Kerst vieren we dat God naar ons toe gekomen is, maar totdat het zover is zijn we in verwachting, wachten we op deze Redder van de wereld. En dat wachten is tegelijk een waken. Zoals de poortwachter waakt over de stad, of zoals iemand waakt aan het sterfbed. In spannende tijden wil je niet wegsukkelen. God verwachten kan dus geen passieve houding zijn, in God geloven mag dus nooit een escapisme betekenen die ons in slaap houdt. Het is waken, waakzaam zijn, oplettend, alert voor wat er om ons heen gebeurt. Dichtbij, in onze eigen levens, maar ook maatschappelijk en wereldwijd. Waken betekent handelen en spreken als dat nodig is, opkomen voor gerechtigheid en vrede. Dat waken is een kernbegrip tijdens Advent.
Dank voor uw zoon
“Dank voor uw zoon”
Na de uitvaart van de 47-jarige Aleksej Navalny op vrijdag 1 maart in Moskou, werden zijn ouders door de aanwezige menigte bedankt. Ze werden stevig de hand gedrukt en er klonk steeds weer: “dank voor uw zoon”. Dat raakte me. Navalny die het steeds weer tegen de macht van Poetin had opgenomen, die steeds weer pleitte voor de vrijheid van de gewone Rus. Navalny, die zelfs na zijn ernstige vergiftiging in 2020 terugkeerde naar Rusland om zijn zaak voort te zetten en meteen gevangen werd gezet bij aankomst. Je kunt er cynisch of wanhopig van worden: het geweldloos verzet tegen de leugens en corruptie van het Kremlin wordt letterlijk de nek omgedraaid. Sommige Russen hoorde je zeggen in de camera: “hij was het laatste sprankje hoop dat we nog hadden, hoop voor een ander Rusland.”
Lees verder
Scepsis of een waagstuk overlopend van hoop?
Probeer je scepsis eens aan de kant te zetten deze Pasen. Zou het zo kunnen zijn dat God Jezus heeft opgewekt uit de doden? Die ene mens? En wat betekent dat dan voor jou en jouw kijk op de werkelijkheid? Gaat die werkelijkheid er anders uitzien door die ene Paasmorgen, tweeduizend jaar geleden?
Natuurlijk ligt het niet voor de hand om aan te nemen dat een mens is opgestaan uit de dood. Maar laten we eens meegaan met de gedachte dat dit wel is gebeurd, wat zou er dan voor kunnen pleiten?
Lees verder
De zon komt op, maakt de morgen wakker
13 december 2022
Advent is de tijd van in het donker je hoofd optillen en ver aan de horizon de eerste zonnestralen zien. Het is nog steeds nacht, maar ze loopt ten einde. Het is nog geen dag, maar de dag nadert al. De nacht staat voor het duister. Waarvan we lezen in de krant en waarvan we zien in het journaal. Ontwikkelingen op het wereldtoneel waar we ons machteloos tegenover voelen. Ontwikkelingen in eigen land of dorp, waar we ons zorgen over maken. Als we beginnen deze op te sommen, kun je er spontaan depressief van worden.
Maar het betreft niet alleen een duister dat ons – en vooral anderen – overkomt, als iets waar we geen invloed op hebben. Het betreft ook een duisternis in onszelf. Het gaat dan om die dingen in ons leven waar we, vaak tegen beter weten in, mee door blijven gaan. Dingen die destructief zijn voor onze gezondheid, voor onze dierbare relaties met de mensen om ons heen, die schade berokkenen aan anderen die we soms niet eens kennen, schade aan de aarde. Als we even stil staan bij onszelf dan weten we over welke dingen dit zou kunnen gaan. Het zijn de dingen die je liever niet in het alles onthullende licht wilt hebben staan.
Een speelbal van mijn eenzaam vragen
Als Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) zichzelf met fundamentele levensvragen bestookt als hij in een gevangeniscel in Berlijn opgesloten zit, kan hij het wel uitschreeuwen van frustratie. Hij wil van alles, maar voelt zich tegelijk leeg en vermoeid. Hij wil iemand zijn, een mens voor anderen, moedig, vol vertrouwen op God, maar in de eenzaamheid van zijn cel kan hij de kern en het doel van zijn bestaan niet vinden, niet in al zijn innerlijk vragen en de twijfels die deze met zich mee brengen. Zijn eigen getob en de niet te beantwoorden vragen worden als een spervuur op zichzelf gericht. Hij roept dan uit in een gedicht: “Wie ben ik? Ik ben een speelbal van mijn eenzaam vragen.” Ping pong, ping pong.
Lees verder
Overdenking: Door machten gegijzeld?
Hoe reageer jij op de dreigingen van deze tijd? De pandemie is nog niet voorbij of we zien Rusland Oekraïne binnenvallen. En op de achtergrond speelt nog altijd die grootste crisis, die van het klimaat. Je kunt er boos van worden, verdrietig of bang en onzeker. Je kunt je tamelijk machteloos voelen bij zoveel wereldproblematiek. In Bijbelse taal zou je kunnen zeggen: we voelen ons overgeleverd aan machten waar wijzelf nauwelijks invloed op hebben. We zijn afhankelijk van een groep wetenschappers voor de bestrijding van een machtige pandemie. We zijn afhankelijk van een handjevol wereldleiders als het gaat om de oorlog in de Oekraïne. Afhankelijk van een dictator, van wie we moeilijk kunnen voorspellen wat hij precies van plan is.
Lees verder
Overdenking: diversiteit: een verschil tussen een mening hebben en het doen ervan (en dat kost tijd)
Tussen een persoonlijke overtuiging en het daadwerkelijk uitleven van die overtuiging gaapt vaak een kloof. Zo vind ik het belangrijk, zelfs noodzakelijk dat we met elkaar groener gaan leven. Maar ik blijf er moeite mee houden om minder vlees te eten, om niet te snel een nieuw apparaat te kopen in plaats van de oude te repareren. Een ander voorbeeld van zo’n kloof is die tussen de overtuiging dat culturele diversiteit een groot goed is om na te streven, maar dat we in ons eigen leven vooral in een sociale bubbel leven. Dus we vinden dat we met mensen uit allerlei culturen, met andere achtergronden, andere niveaus van opleiding, andere visies en meningen, andere seksuele oriëntaties, andere huidskleuren, moeten omgaan in ons dagelijks leven. Maar in de praktijk hebben we vrienden die op onszelf lijken, die hetzelfde zijn opgeleid, die dezelfde humor hebben, die dezelfde series kijken op Netflix en naar dezelfde muziek luisteren. Samen met onze eigen familie en collega’s vormen die relaties onze sociale bubbel. Met echt andersdenkenden komen we nauwelijks in aanraking.
Lees verder
Overdenking: Gods Geest is radicaal multicultureel
Met Pinksteren sluiten we het Paasfeest af. En hoe! Na de opstanding van Jezus, zijn verschijning aan allerlei mensen en zijn hemelvaart, komt nu zijn Geest over zijn volgelingen. En met de hulp van Gods Geest gaan zij op reis om van de boodschap van de opgestane Heer te vertellen. En tijdens hun reizen gebeuren er ook wonderen en komen allerlei mensen tot geloof in deze God van Israël. Niet alleen Joden komen tot geloof in de Messias, maar ook veel heidenen. Romeinen, Grieken, Parten en ga zo maar door. Pinksteren is het begin van de wereldwijde kerk. Het begin van een wereldgodsdienst.
Lees verder
Overdenking: De wereld koelt haar woede op deze mens
Op een ezelin rijdt Jezus Jeruzalem binnen. En de menigte juicht Hem toe en zwaait met palmtakken. De Goede Week begint deze zondag met een feest. Deze Messias zal vast en zeker stad en land bevrijden van alles wat krom is, te beginnen bij de bezetting door de Romeinen. Voor veel mensen langs de kant van de weg was Hij wellicht te vergelijken met een lijsttrekker waarop we al onze hoop hebben gevestigd. Als zij of hij premier wordt dan… Of Hij is misschien te vergelijken met de voorbode van een volledig gevaccineerd Nederland, waarin we weer vrij zijn om te gaan en staan waar we willen, om onze vrienden en familie te omhelzen. Wat snakken veel van ons daarnaar. Kijk, daar komt Hij!
Lees verder
Overdenking: Waarom lezen we nu steeds uit Marcus?
Soms kan het willekeurig aanvoelen: waarom nu juist dit verhaal en deze lezingen? Meestal (helaas, niet altijd) zit daar een goede reden achter. Het kerkelijk jaar begint traditioneel met Advent en eindigt met de laatste zondag van het kerkelijk jaar, waarop we de mensen gedenken die ons ontvallen zijn. Met Advent begint ook het nieuwe leesrooster, waaraan ik mij zoveel mogelijk probeer te houden. Na een cyclus van drie jaar beginnen we opnieuw aan hetzelfde leesrooster.
Op dit rooster wordt de Psalm van de zondag genoemd, een lezing uit het Oude Testament, de evangelielezing en de epistellezing (uit de brieven). In het eerste jaar lezen we Mattheüs, in het tweede Marcus en in het derde Lucas. Het evangelie van Johannes wordt door deze drie jaar heen geweven. Door deze manier van lezen, komt in drie jaar tijd een heel groot gedeelte van de Bijbel aan bod. Dat heeft volgens mij voor- en nadelen.
Lees verder