Dominee Jerrit
Overdenking: Gods Geest is radicaal multicultureel
21 mei 2021
Met Pinksteren sluiten we het Paasfeest af. En hoe! Na de opstanding van Jezus, zijn verschijning aan allerlei mensen en zijn hemelvaart, komt nu zijn Geest over zijn volgelingen. En met de hulp van Gods Geest gaan zij op reis om van de boodschap van de opgestane Heer te vertellen. En tijdens hun reizen gebeuren er ook wonderen en komen allerlei mensen tot geloof in deze God van Israël. Niet alleen Joden komen tot geloof in de Messias, maar ook veel heidenen. Romeinen, Grieken, Parten en ga zo maar door. Pinksteren is het begin van de wereldwijde kerk. Het begin van een wereldgodsdienst.
In deze gebeurtenis, dat de Geest over de volgelingen van Jezus komt en hen vult, ligt ook de verklaring voor een interessant fenomeen. Namelijk dat het christendom de meest cultureel diverse wereldgodsdienst is. Geen enkele godsdienst kent zo’n grote mate van culturele diversiteit. Leg een Chinese, West-Afrikaanse, Noord-Europese en Noord-Amerikaanse christelijke geloofsbeleving naast elkaar en je kunt concluderen: de verschillen zijn groot. En een belangrijke verklaring ligt bij Pinksteren. We lezen dat de volgelingen vervuld werden door de heilige Geest en op luide toon begonnen te spreken in vreemde talen. God spreekt niet één taal, maar alle talen. En taal is de drager van cultuur bij uitstek. God kiest niet voor het Engels of Spaans, niet voor het Grieks of Latijn. Nee, in alle talen klinkt zijn Woord. En als we daar wat langer bij stil staan, dan besef je dat geen enkele cultuur of beschaving kan zeggen: ons beeld, onze interpretatie, onze tradities, zijn de enig juiste variant van het christendom. Niet het westerse christendom met haar vele voetnoten, niet het Afrikaanse christendom met haar gevoeligheid voor de bovennatuurlijke wereld van machten en krachten, niet het Aziatisch christendom met haar grote nadruk op het collectief. En tegelijk: ja, al die culturele varianten zijn manieren om van dezelfde God te getuigen, van dezelfde redder die Jezus is.
Als men beweert dat het christendom een westers export product is, dan moeten we nog eens naar de daadwerkelijke situatie kijken. Het beeld klopt niet. Ook niet in de huidige tijd. Er is geen andere godsdienst met zo’n culturele diversiteit. En dat is niet toevallig. Dat zit in haar DNA, dat zit in dat belangrijke feest van Pinksteren.
Culturele diversiteit in het christelijk geloof gaat verder dan waardering voor de eetcultuur en muziek. Het is het geloof dat Gods Geest al die volken onder één hoofd plaats, die van de Messias. En die Messias is geen Europeaan, geen Aziaat, maar is de God van alles en iedereen. Als iemand zich aan Hem geeft, wordt zij geen hervormde westerling, maar een nieuw mens. Dat is de belofte.
En die nieuwe mens kan kritisch zijn op haar eigen cultuur en de ontwikkelingen die zij om zich heen ziet. Het evangelie tilt haar als het ware een beetje op uit haar eigen cultuur. Jezus, zoals we Hem leren kennen in de Bijbel is de toetssteen. Maar de kritische wisselwerking tussen Hem en de ene cultuur is niet zomaar naast de wisselwerking tussen Hem en een andere cultuur te leggen. En tegelijk hoeft ze hier niet in cultuurrelativisme te vervallen (iedereen heeft haar eigen waarheid): Jezus is toetssteen en maakt onderling gesprek juist mogelijk. Maar met Pinksteren in het achterhoofd kan ze nooit zeggen: mijn culturele variant van het christelijk geloof is de enige, de superieure. Met Pinksteren sprak men in alle talen door één Geest, zodat eeuwen later Gods Woord gestalte kreeg in al die verschillende volken en culturen. En ondanks de verschillen, die soms onoverbrugbaar groot lijken te zijn, zijn we allemaal broers en zussen door die ene mens, die ene God.
Met Pinksteren sluiten we het Paasfeest af. En hoe! Na de opstanding van Jezus, zijn verschijning aan allerlei mensen en zijn hemelvaart, komt nu zijn Geest over zijn volgelingen. En met de hulp van Gods Geest gaan zij op reis om van de boodschap van de opgestane Heer te vertellen. En tijdens hun reizen gebeuren er ook wonderen en komen allerlei mensen tot geloof in deze God van Israël. Niet alleen Joden komen tot geloof in de Messias, maar ook veel heidenen. Romeinen, Grieken, Parten en ga zo maar door. Pinksteren is het begin van de wereldwijde kerk. Het begin van een wereldgodsdienst.
In deze gebeurtenis, dat de Geest over de volgelingen van Jezus komt en hen vult, ligt ook de verklaring voor een interessant fenomeen. Namelijk dat het christendom de meest cultureel diverse wereldgodsdienst is. Geen enkele godsdienst kent zo’n grote mate van culturele diversiteit. Leg een Chinese, West-Afrikaanse, Noord-Europese en Noord-Amerikaanse christelijke geloofsbeleving naast elkaar en je kunt concluderen: de verschillen zijn groot. En een belangrijke verklaring ligt bij Pinksteren. We lezen dat de volgelingen vervuld werden door de heilige Geest en op luide toon begonnen te spreken in vreemde talen. God spreekt niet één taal, maar alle talen. En taal is de drager van cultuur bij uitstek. God kiest niet voor het Engels of Spaans, niet voor het Grieks of Latijn. Nee, in alle talen klinkt zijn Woord. En als we daar wat langer bij stil staan, dan besef je dat geen enkele cultuur of beschaving kan zeggen: ons beeld, onze interpretatie, onze tradities, zijn de enig juiste variant van het christendom. Niet het westerse christendom met haar vele voetnoten, niet het Afrikaanse christendom met haar gevoeligheid voor de bovennatuurlijke wereld van machten en krachten, niet het Aziatisch christendom met haar grote nadruk op het collectief. En tegelijk: ja, al die culturele varianten zijn manieren om van dezelfde God te getuigen, van dezelfde redder die Jezus is.
Als men beweert dat het christendom een westers export product is, dan moeten we nog eens naar de daadwerkelijke situatie kijken. Het beeld klopt niet. Ook niet in de huidige tijd. Er is geen andere godsdienst met zo’n culturele diversiteit. En dat is niet toevallig. Dat zit in haar DNA, dat zit in dat belangrijke feest van Pinksteren.
Culturele diversiteit in het christelijk geloof gaat verder dan waardering voor de eetcultuur en muziek. Het is het geloof dat Gods Geest al die volken onder één hoofd plaats, die van de Messias. En die Messias is geen Europeaan, geen Aziaat, maar is de God van alles en iedereen. Als iemand zich aan Hem geeft, wordt zij geen hervormde westerling, maar een nieuw mens. Dat is de belofte.
En die nieuwe mens kan kritisch zijn op haar eigen cultuur en de ontwikkelingen die zij om zich heen ziet. Het evangelie tilt haar als het ware een beetje op uit haar eigen cultuur. Jezus, zoals we Hem leren kennen in de Bijbel is de toetssteen. Maar de kritische wisselwerking tussen Hem en de ene cultuur is niet zomaar naast de wisselwerking tussen Hem en een andere cultuur te leggen. En tegelijk hoeft ze hier niet in cultuurrelativisme te vervallen (iedereen heeft haar eigen waarheid): Jezus is toetssteen en maakt onderling gesprek juist mogelijk. Maar met Pinksteren in het achterhoofd kan ze nooit zeggen: mijn culturele variant van het christelijk geloof is de enige, de superieure. Met Pinksteren sprak men in alle talen door één Geest, zodat eeuwen later Gods Woord gestalte kreeg in al die verschillende volken en culturen. En ondanks de verschillen, die soms onoverbrugbaar groot lijken te zijn, zijn we allemaal broers en zussen door die ene mens, die ene God.
terug