Dominee Jerrit
Scepsis of een waagstuk overlopend van hoop?
6 april 2023
Probeer je scepsis eens aan de kant te zetten deze Pasen. Zou het zo kunnen zijn dat God Jezus heeft opgewekt uit de doden? Die ene mens? En wat betekent dat dan voor jou en jouw kijk op de werkelijkheid? Gaat die werkelijkheid er anders uitzien door die ene Paasmorgen, tweeduizend jaar geleden?
Natuurlijk ligt het niet voor de hand om aan te nemen dat een mens is opgestaan uit de dood. Maar laten we eens meegaan met de gedachte dat dit wel is gebeurd, wat zou er dan voor kunnen pleiten? Ik noem slechts een paar opvallende dingen. Zo geloofde de jongere broer van Jezus, Jacobus, tijdens het leven van Jezus, niet, dat zijn broer de Messias was die de Joden kwam bevrijden. Maar na Pasen komt deze jongere broer tot geloof in de opgestane Heer – zijn eigen broer nota bene. Of neem het gegeven dat de discipelen van Jezus allemaal de marteldood stierven. Zij gaven hun leven voor Jezus en voor zijn boodschap van Gods Koninkrijk. Hadden zij dit ervoor over gehad of überhaupt kunnen doen als het verhaal van Jezus was opgehouden bij zijn kruisiging? Of neem de eerste getuigen van het lege graf. Dat waren vrouwen en vrouwen werden in die tijd niet gezien als betrouwbare getuigen in de rechtspraak. Als het allemaal verzonnen zou zijn geweest, waarom dan vrouwen opvoeren als getuigen, tenzij zij echt de eerste getuigen waren?
Die ene mens die is opgewekt, is de ene Rechtvaardige. Wat wil dat ons zeggen? Inderdaad, dat geen enkel ander mens volledig rechtvaardig is. Dat de mensheid een solidariteit kent in het nooit-volledig-rechtvaardig-zijn. Nu kun je denken: dit wordt mij wat te theologisch of dogmatisch. Maar eigenlijk is het een heel eenvoudige vraag die we onszelf kunnen stellen: zijn de dingen waarin wij mensen tekort schieten (denk bijvoorbeeld aan liefde voor onze naasten, voor de schepping) als zwarte pitjes in een aardappel, die je redelijk gemakkelijk kunt wegsnijden? Of zijn die dingen eerder gevolgen van een systeem, verweven met heel ons leven, een netwerk, een menselijke conditie, waarvan wij onszelf nooit volledig kunnen losknippen? Ik denk dat het laatste het geval is. We ontkomen er niet aan dat we anderen kwetsen of erger, dat we bijdragen aan systemen van uitbuiting van anderen, dat we gehandicapt staan in onze relaties met anderen die we echt liefhebben. Luther zegt dan ook: we kunnen de zonde niet uit onszelf wegnemen, wij moeten uit de zonde worden weggehaald. En laten we eerlijk zijn: het is een bevrijding om te beseffen dat mensen en mensengroepen niet eenvoudig verdeeld kunnen worden in rechtvaardig of niet, in goed of fout. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje als mensen. Aan het oordeel over wat er mis is met deze wereld, ontsnapt geen mens. We kunnen er alleen aan ontkomen als God voor ons instaat, als Hijzelf het oordeel ondergaat. Maar wat zou het een mens baten als de enige Rechtvaardige niet is opgestaan, maar totaal verloren zou gaan aan de verschrikking van geweld en de dood zelf?
Terug naar het afleggen van de scepsis. Stel nu dat het toch echt is gebeurd, dat Jezus is opgestaan. Dan ontstaat er een scala aan mogelijkheden. Dat betekent dat zonden kunnen worden vergeven, dan kan de hele wereld nieuw worden. Dat is precies wat het christelijk geloof inhoudt. En dat zie je niet, daarom is het geloof. Maar dat is wel wat ons gaande houdt. Doden kunnen niet opstaan, maar Jezus is toch uit de dood opgestaan en daarom kunnen wij uit de dood worden opgewekt en daarom kan deze hele wereld nieuw worden. Wat een hoop ontspringt daaruit! Pasen is de dag dat het licht weer aanging in de wereld. Nu rijst uit elke nacht uw morgen. Het duister is overwonnen. Nu wijkt uw troost niet meer van de aarde. Uiteindelijk zal alle duisternis en alle geweld het onderspit delven. En dat begint met het geweld in onszelf. Dat is het christelijke leven nu. Christus krijgt een gestalte in ons, terwijl we ook nog de oude mens zijn. En die dubbelheid is eigen aan het leven nu. Maar door Pasen ontvangen we de kracht van de opstanding, een nieuw leven, die zichzelf durft weg te geven, die zichzelf niet superieur acht aan anderen, die liefheeft voorbij de horizon van de dood.
Probeer je scepsis eens aan de kant te zetten deze Pasen. Zou het zo kunnen zijn dat God Jezus heeft opgewekt uit de doden? Die ene mens? En wat betekent dat dan voor jou en jouw kijk op de werkelijkheid? Gaat die werkelijkheid er anders uitzien door die ene Paasmorgen, tweeduizend jaar geleden?
Natuurlijk ligt het niet voor de hand om aan te nemen dat een mens is opgestaan uit de dood. Maar laten we eens meegaan met de gedachte dat dit wel is gebeurd, wat zou er dan voor kunnen pleiten? Ik noem slechts een paar opvallende dingen. Zo geloofde de jongere broer van Jezus, Jacobus, tijdens het leven van Jezus, niet, dat zijn broer de Messias was die de Joden kwam bevrijden. Maar na Pasen komt deze jongere broer tot geloof in de opgestane Heer – zijn eigen broer nota bene. Of neem het gegeven dat de discipelen van Jezus allemaal de marteldood stierven. Zij gaven hun leven voor Jezus en voor zijn boodschap van Gods Koninkrijk. Hadden zij dit ervoor over gehad of überhaupt kunnen doen als het verhaal van Jezus was opgehouden bij zijn kruisiging? Of neem de eerste getuigen van het lege graf. Dat waren vrouwen en vrouwen werden in die tijd niet gezien als betrouwbare getuigen in de rechtspraak. Als het allemaal verzonnen zou zijn geweest, waarom dan vrouwen opvoeren als getuigen, tenzij zij echt de eerste getuigen waren?
Die ene mens die is opgewekt, is de ene Rechtvaardige. Wat wil dat ons zeggen? Inderdaad, dat geen enkel ander mens volledig rechtvaardig is. Dat de mensheid een solidariteit kent in het nooit-volledig-rechtvaardig-zijn. Nu kun je denken: dit wordt mij wat te theologisch of dogmatisch. Maar eigenlijk is het een heel eenvoudige vraag die we onszelf kunnen stellen: zijn de dingen waarin wij mensen tekort schieten (denk bijvoorbeeld aan liefde voor onze naasten, voor de schepping) als zwarte pitjes in een aardappel, die je redelijk gemakkelijk kunt wegsnijden? Of zijn die dingen eerder gevolgen van een systeem, verweven met heel ons leven, een netwerk, een menselijke conditie, waarvan wij onszelf nooit volledig kunnen losknippen? Ik denk dat het laatste het geval is. We ontkomen er niet aan dat we anderen kwetsen of erger, dat we bijdragen aan systemen van uitbuiting van anderen, dat we gehandicapt staan in onze relaties met anderen die we echt liefhebben. Luther zegt dan ook: we kunnen de zonde niet uit onszelf wegnemen, wij moeten uit de zonde worden weggehaald. En laten we eerlijk zijn: het is een bevrijding om te beseffen dat mensen en mensengroepen niet eenvoudig verdeeld kunnen worden in rechtvaardig of niet, in goed of fout. We zitten allemaal in hetzelfde schuitje als mensen. Aan het oordeel over wat er mis is met deze wereld, ontsnapt geen mens. We kunnen er alleen aan ontkomen als God voor ons instaat, als Hijzelf het oordeel ondergaat. Maar wat zou het een mens baten als de enige Rechtvaardige niet is opgestaan, maar totaal verloren zou gaan aan de verschrikking van geweld en de dood zelf?
Terug naar het afleggen van de scepsis. Stel nu dat het toch echt is gebeurd, dat Jezus is opgestaan. Dan ontstaat er een scala aan mogelijkheden. Dat betekent dat zonden kunnen worden vergeven, dan kan de hele wereld nieuw worden. Dat is precies wat het christelijk geloof inhoudt. En dat zie je niet, daarom is het geloof. Maar dat is wel wat ons gaande houdt. Doden kunnen niet opstaan, maar Jezus is toch uit de dood opgestaan en daarom kunnen wij uit de dood worden opgewekt en daarom kan deze hele wereld nieuw worden. Wat een hoop ontspringt daaruit! Pasen is de dag dat het licht weer aanging in de wereld. Nu rijst uit elke nacht uw morgen. Het duister is overwonnen. Nu wijkt uw troost niet meer van de aarde. Uiteindelijk zal alle duisternis en alle geweld het onderspit delven. En dat begint met het geweld in onszelf. Dat is het christelijke leven nu. Christus krijgt een gestalte in ons, terwijl we ook nog de oude mens zijn. En die dubbelheid is eigen aan het leven nu. Maar door Pasen ontvangen we de kracht van de opstanding, een nieuw leven, die zichzelf durft weg te geven, die zichzelf niet superieur acht aan anderen, die liefheeft voorbij de horizon van de dood.
terug