Dominee Jerrit
Dank voor uw zoon
26 maart 2024
“Dank voor uw zoon”
Na de uitvaart van de 47-jarige Aleksej Navalny op vrijdag 1 maart in Moskou, werden zijn ouders door de aanwezige menigte bedankt. Ze werden stevig de hand gedrukt en er klonk steeds weer: “dank voor uw zoon”. Dat raakte me. Navalny die het steeds weer tegen de macht van Poetin had opgenomen, die steeds weer pleitte voor de vrijheid van de gewone Rus. Navalny, die zelfs na zijn ernstige vergiftiging in 2020 terugkeerde naar Rusland om zijn zaak voort te zetten en meteen gevangen werd gezet bij aankomst. Je kunt er cynisch of wanhopig van worden: het geweldloos verzet tegen de leugens en corruptie van het Kremlin wordt letterlijk de nek omgedraaid. Sommige Russen hoorde je zeggen in de camera: “hij was het laatste sprankje hoop dat we nog hadden, hoop voor een ander Rusland.”
Toch kan ik me zo voorstellen dat de ouders van Martin Luther King hetzelfde hebben gehoord: “dank voor uw zoon.” En daarin klinkt meer dan alleen de wanhoop en het cynisme. Er klinkt zoiets in door van “het is nog niet voorbij, hij is aan iets begonnen wat niet bij hem zal ophouden.” Een mens heeft zijn leven voor een hogere, goede zaak gegeven. Maar het einde van zijn leven, betekent niet het einde van de goede zaak.
De parallel met Jezus en met Pasen ligt hier voor het oprapen. Een onschuldig mens wordt door de wereldse en religieuze machten veroordeeld tot het kruis. Een mens die een menigte achter zich aan had lopen, omdat Hij niet alleen de komst van Gods Koninkrijk aankondigde, maar ook tekenen ervan liet zien. Lammen konden weer lopen, blinden weer zien en de doven weer horen. Letterlijk en figuurlijk. Een mens die liet zien: deze wereld, deze mensen zijn niet jullie bezit om naar eigen believen te gebruiken, maar horen God toe. Maar Jezus ging een spade dieper. Hij verkondigde dat om het leven te behouden, je het eerst moet verliezen. Onze sterke drang naar zelfbehoud (survival of the fittest) is de kiem van het kwaad dat we anderen aandoen. En we schieten steeds maar door in dat zelfbehoud, we eigenen ons bijvoorbeeld meer toe dan we nodig hebben. En het vreemde is dat het ons nooit vervuld en absolute voldoening geeft, maar dat het ons juist leeg achterlaat. En, niet onbelangrijk, ons juist verder isoleert van de mensen om ons heen en God zelf. Jezus zegt: “als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht.” Jezus wees ons hier niet alleen op, Hij leefde en stierf het ook.
Moeten we dan allemaal sterven, zoals Jezus hier lijkt te zeggen? Moeten we allemaal de weg van Navalny en Martin Luther King gaan? Nee. Het gaat erom dat we niet allereerst leven om er zelf beter van te worden, om ons leven te behouden, want dan verliezen we het juist. Het gaat erom dat we het aandurven om anderen te dienen, dat we het aandurven om te geven zonder terug te ontvangen, dat we het goede nastreven zonder dat we weten of de uitkomst positief voor ons zal uitvallen of niet.
Nu kun je terecht de vraag stellen of dit niet al te rooskleurig is, of het kwaad niet altijd het laatste woord zal hebben. En daar loopt de parallel tussen Navalny en Jezus mank. En gelukkig maar. Met Pasen zien we de dood van de ene onschuldige mens, Jezus Christus, overwonnen worden door Gods liefde en trouw. De toekomst ligt uiteindelijk in zijn handen. En dat is geen toekomst van vloek en dood, maar van zegen en leven. Het is een toekomst die ons in het heden de moed kan geven om te leven met een gerichtheid op het goede, ondanks de omstandigheden, ondanks de gevolgen. Daarin ligt de hoop voor deze wereld verscholen en daarom zeggen we met Pasen: “Dank voor uw Zoon.”
“Dank voor uw zoon”
Na de uitvaart van de 47-jarige Aleksej Navalny op vrijdag 1 maart in Moskou, werden zijn ouders door de aanwezige menigte bedankt. Ze werden stevig de hand gedrukt en er klonk steeds weer: “dank voor uw zoon”. Dat raakte me. Navalny die het steeds weer tegen de macht van Poetin had opgenomen, die steeds weer pleitte voor de vrijheid van de gewone Rus. Navalny, die zelfs na zijn ernstige vergiftiging in 2020 terugkeerde naar Rusland om zijn zaak voort te zetten en meteen gevangen werd gezet bij aankomst. Je kunt er cynisch of wanhopig van worden: het geweldloos verzet tegen de leugens en corruptie van het Kremlin wordt letterlijk de nek omgedraaid. Sommige Russen hoorde je zeggen in de camera: “hij was het laatste sprankje hoop dat we nog hadden, hoop voor een ander Rusland.”
Toch kan ik me zo voorstellen dat de ouders van Martin Luther King hetzelfde hebben gehoord: “dank voor uw zoon.” En daarin klinkt meer dan alleen de wanhoop en het cynisme. Er klinkt zoiets in door van “het is nog niet voorbij, hij is aan iets begonnen wat niet bij hem zal ophouden.” Een mens heeft zijn leven voor een hogere, goede zaak gegeven. Maar het einde van zijn leven, betekent niet het einde van de goede zaak.
De parallel met Jezus en met Pasen ligt hier voor het oprapen. Een onschuldig mens wordt door de wereldse en religieuze machten veroordeeld tot het kruis. Een mens die een menigte achter zich aan had lopen, omdat Hij niet alleen de komst van Gods Koninkrijk aankondigde, maar ook tekenen ervan liet zien. Lammen konden weer lopen, blinden weer zien en de doven weer horen. Letterlijk en figuurlijk. Een mens die liet zien: deze wereld, deze mensen zijn niet jullie bezit om naar eigen believen te gebruiken, maar horen God toe. Maar Jezus ging een spade dieper. Hij verkondigde dat om het leven te behouden, je het eerst moet verliezen. Onze sterke drang naar zelfbehoud (survival of the fittest) is de kiem van het kwaad dat we anderen aandoen. En we schieten steeds maar door in dat zelfbehoud, we eigenen ons bijvoorbeeld meer toe dan we nodig hebben. En het vreemde is dat het ons nooit vervuld en absolute voldoening geeft, maar dat het ons juist leeg achterlaat. En, niet onbelangrijk, ons juist verder isoleert van de mensen om ons heen en God zelf. Jezus zegt: “als een graankorrel niet in de aarde valt en sterft, blijft het één graankorrel, maar wanneer hij sterft draagt hij veel vrucht.” Jezus wees ons hier niet alleen op, Hij leefde en stierf het ook.
Moeten we dan allemaal sterven, zoals Jezus hier lijkt te zeggen? Moeten we allemaal de weg van Navalny en Martin Luther King gaan? Nee. Het gaat erom dat we niet allereerst leven om er zelf beter van te worden, om ons leven te behouden, want dan verliezen we het juist. Het gaat erom dat we het aandurven om anderen te dienen, dat we het aandurven om te geven zonder terug te ontvangen, dat we het goede nastreven zonder dat we weten of de uitkomst positief voor ons zal uitvallen of niet.
Nu kun je terecht de vraag stellen of dit niet al te rooskleurig is, of het kwaad niet altijd het laatste woord zal hebben. En daar loopt de parallel tussen Navalny en Jezus mank. En gelukkig maar. Met Pasen zien we de dood van de ene onschuldige mens, Jezus Christus, overwonnen worden door Gods liefde en trouw. De toekomst ligt uiteindelijk in zijn handen. En dat is geen toekomst van vloek en dood, maar van zegen en leven. Het is een toekomst die ons in het heden de moed kan geven om te leven met een gerichtheid op het goede, ondanks de omstandigheden, ondanks de gevolgen. Daarin ligt de hoop voor deze wereld verscholen en daarom zeggen we met Pasen: “Dank voor uw Zoon.”
terug